Search This Blog

Wednesday, July 23, 2008

Nederlandse Wintercultuur in Zomergasten?

Zondagavond Bas Heijne als interviewer in Zomergasten. Ben benieuwd naar zijn insteek. Zijn columns over de tijdgeest knip ik regelmatig uit voor mijn boek, dus wie weet, zal het programma ook een bespiegeling op het verloop van de tijdgeest inhouden. Anders draaf ik persoonlijk wel op als gast, volgend jaar. Heijne houdt van TV, zegt hij in de Volkskrant. De opkomst van Fortuyn was geen verrassing, meent hij, als je lette op de uitzendingen van de commerciele televisiezenders in die tijd: televisie geeft niet perse een realistisch beeld van het echte Nederland, maar wel van de pre-occupaties van onze samenleving. Eens.
Dat het wintertijd in de cultuur is blijkt nog steeds wel uit de programmering, maar interessant is ook de stellingname van TV criticus Wim de Jong. Het valt hem op dat er zo weinig 'Nieuwe Vent' programma's gemaakt worden in Nederland, in tegenstelling tot Engeland, waar ze acteur Ewan MvGregor op een motor rond de wereld sturen, met als resultaat een stoer programma vol mannenvriendschappen en mannenhumor, net als Top Gear of Big Wine Adventure. Mannendingen zijn wel iets voor een wintercultuur, maar niet in het cultureel sterk vrouwelijk georienteerde Nederland. Daar heb ik jarenlang leuke presentaties over gegeven, bijvoorbeeld aan een verbaasde nieuwe CEO van Vodafone, die vanuit Engeland naar Nederland kwam en het pand niet inkwam omdat hij nog geen pasje had (zie over cultuur www.geert-hofstede.com en www.mariekedemooij.com). Wij moeten het tijdens een wintercultuur doen met Beau van Erven in een Hollandse Nostalgische Quiz en de overkeurige Humberto Tan, of met al die chagrijnige sportkoppen op leeftijd. Dan nog maar even een hilarische onderzoeksuitkomst: de aanhangers van Trots Op Nederland zijn het minst trots op Nederland. Dat daar nou geen leuk televisieprogramma van gemaakt wordt!

Wednesday, July 16, 2008

de fraaie flanken van de maatschappij beroofd van Vera

Gisteren bij de begrafenis van Charles Lücker geweest. Indrukwekkend. We zwommen in 2001 en 2002 in dezelfde baan en vervolgens ook samen estafettes in Sydney. Pas na een tijdje kwam ik erachter dat de licht verlegen Charles een ‘in Amsterdam wereldberoemd’ alter ego had: Vera Springveer. Nu hou ik niet van mannen die denken dat ze instant leuk zijn zodra ze een jurk aantrekken; ik heb tijden geweigerd naar playbackende travestieten te kijken. Vera was echter een klasse apart, (misschien samen met Dolly Bellefleur). Charles was niet zomaar een travestiet, maar veeleer een uitstekende performer met een stem als een klok. Hij was de enige man bij Girls Wanna Have Fun (een vrouwengroep met onder andere Frederique Spigt, de zusjes Klemann (Lois Lane) en oud-Bombita Robbie Smits). Mannelijke ambitie die zich omtoverde in een showstelende diva, zo omschreef Monique Klemann hem tijdens de uitvaartdienst: ‘Naast Charles voelde ik me altijd een beetje een zingende huisvrouw’. Ikzelf vond hem op zijn best in ‘the Days of Ziggy Stardust’, waarin hij nummers van David Bowie deed. Wellicht nog extravaganter dan de Vera Springveer shows, maar gek genoeg is het geen travestie wanneer je geen jurk aanhebt. Een kippenvel show. Je bent echt goed wanneer je door performance en stem extra diepgang geeft aan Bowie-nummers. Nu is Charles overleden, aan de gevolgen van aids: het kan nog. En dat nu steekt me zo. De Nederlandse cultuur heeft zijn extravagantie hard nodig, misschien wat minder tijdens deze culturele winter, maar zeker over een jaar of twee, als we weer aan een lente toe zijn. Vernieuwing komt vanuit de flanken van de maatschappij. En die moeten we dus koesteren. Ik had Charles graag een doorbraak zien maken en Nederland het plezier gegund. Nu moeten we het doen met wat flarden op YouTube en een dvd.

Tuesday, July 8, 2008

80s winter in Holland

Ach, die jaren tachtig. De jaren dat we van burger ineens overheidsklant werden. De jaren zeventig met zijn participatie-denken wordt afgesloten, nieuwe modewoorden bij de overheid zijn beïnvloeding en doelgroep-denken. Geert Mak schreef er in het begin van zijn carrière een spits boekje over. Vanaf 1983 tot aan 1988 probeert de overheid de ongure gepolariseerde herfstcultuur van de jaren ervoor te bestrijden. Het overheidsgezag is danig afgenomen door vredesdemonstraties, krakersrellen en vallende kabinetten. Dus zijn regering en gemeenten naarstig op zoek naar maatschappelijk draagvlak voor hun beleid. En dat wordt meestal gevonden bij de middengroepen. Dat betekent meteen ook marginalisering van andere groepen. Mak: “Gekken en gedetineerden,wilde stakers, provo’s, krakers, allemaal werden ze door bestuurders en massamedia voorzien van bepaalde negatieve kenmerken, waardoor ze naar de marge van de samenleving werden gedrukt. Het werden zodoende groepen waarmee geen fatsoenlijk mens meer iets te maken wilde hebben: volksvijanden, gevaarlijke gekken, onverantwoorde elementen.”
Dat riekt naar een culturele winter: hergroeperen, herijken, draagvlak creëren en normen en waarden verankeren en ongewenste elementen buitensluiten. Onze huidige wintercultuur heeft eenzelfde basis: de regering richt zich opnieuw vooral op de middengroepen en in plaats van krakers stigmatiseren we heftig allochtonen en (nog steeds) de gekken en gedetineerden (TBS, bijvoorbeeld..) Nogmaals Mak, in 1986: “Veel mensen zijn - vaak als reactie op de ongrijpbaarheid van de grote maatschappelijke problemen - overgestapt op een ‘hier en nu’ houding, een levenswijze die voor een groot deel bestaat uit consumeren. Een denken op wat langere termijn ontbreekt vaak; op hun eigen leven, laat staan op de toekomst van de samenleving. Grote groepen mensen hebben zo min of meer afgehaakt in het denken over de sturing van de maatschappij. Berustend laten ze dat nu aan anderen over - ze winnen er een flinke dosis gemoedsrust mee en dat is de prijs wel waard.” De passieve burger is een geheel nieuwe ervaring gedurende de jaren tachtig. Nu zijn we er al gewend. En dus noemt premier Balkenende ons ondertussen een zeurderige en ontevreden klant. Maar het probleem is eerder dat Nederlanders gewoon slecht zijn in de beste oplossing tijdens winterperioden: een heldere visie communiceren, waar mensen zich achter willen scharen. Ook dit kabinet krijgt de burgerklant niet uit zijn zeur-stoel.